Một số kết quả từ dự án ACIAR: Nâng cao tính bền vững của hệ thống canh tác tôm-lúa ở ĐBSCL, Việt Nam

Dự án “Nâng cao tính bền vững của hệ thống canh tác tôm-lúa ở Đồng bằng sông Cửu Long, Việt Nam” được ACIAR tài trợ kinh phí với sự tham gia đại học New South Wales, Charles Sturt, Griffith, Cần Thơ, Viện NCNTTS II, Viện Lúa ĐBSCL, thực hiện từ năm 2013-2015 tại xã Hoà Mỹ, huyện Cái Nước và từ 2016-20190/2019 tại xã Tân Bằng, huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau. Chủ nhiệm dự án: PGS.TS. Jesmond Sammut, điều phối dự án phía Việt Nam: TS. Nguyễn Văn Hảo và TS. Nguyễn Văn Sáng.

Mục tiêu tổng thể của dự án là nhằm tăng năng suất và lợi nhuận của hệ thống sản xuất luân canh tôm-lúa, đặc biệt là các mô hình được thiết kế cải tiến ở ĐBSCL và đảm bảo các hệ thống này có thể thích ứng với thay đổi môi trường và tác động của những thay đổi đó lên nền đất và chất lượng nước.

Qua gần 7 năm thực hiện, dự án đã đạt được nhiều kết quả, đáp ứng mục tiêu đặt ra và được các chuyên gia của ACIAR đánh giá rất cao. Kỹ thuật canh tác tôm-lúa được phát triển bởi dự án đã được phổ biến và áp dụng thành công. Do dịch Covid-19, đánh giá kết thúc dự án được tổ chức họp trực tuyến chính thức vào ngày 11/9/2020. Tuy nhiên, trước và sau ngày 11/9/2020, các chuyên gia đánh giá cũng làm việc với các thành viên dự án, nông dân, cán bộ khuyến nông, cán bộ sở NN&PTNT địa phương để tìm hiểu, đánh giá thêm kết quả và tác động sau khi kết thúc dự án.

Mô hình tôm - lúa. Dự án ACIAR triển khai ở xã Tân Bằng, huyện Thới Bình, tỉnh Cà Mau

Một số kết quả chính của dự án:
-          Phát hiện thời điểm tôm thiếu thức ăn tự nhiên từ tháng 4-6 hàng năm; các nguyên nhân ảnh hưởng đến tỷ lệ sống và năng suất tôm là oxy hòa tan thấp, nhiệt độ cao và độ mặn thấp và cao; một số giải pháp thực hành nuôi tôm tốt hơn áp dụng thành công như hút bùn và cải tạo vuông tôm kỹ, ương tôm 15-20 ngày trước khi thả ra vuông tôm, sử dụng chế phẩm vi sinh định kỳ, giữ mực nước cao và quản lý chất lượng nước chặt chẽ, lựa chọn thời điểm thả cua và tôm càng xanh nâng cao thu nhập; thời điểm và giải pháp rửa mặn triệt để; bón vôi, xẻ mương nhánh và xới đất hợp lý cho rửa mặn; định hướng sử dụng bùn thải thay thế phân bón cho lúa giảm chi phí; tuyển chọn được 5 giống lúa ngắn ngày thay cho giống địa phương dài ngày như OM2517, OM18, OM348, OM 429 và OM 242; và giải pháp thực hành quản lý tốt trong trồng lúa.

-          Tài liệu khuyến nông “Kỹ thuật canh tác trong hệ thống tôm-lúa” với thông tin chi tiết về kỹ thuật canh tác tôm-lúa đã được gửi đến Sở NN&PTNT các tỉnh Cà Mau, Bạc Liêu, Kiên Giang, Sóc Trăng, Trung tâm khuyến nông, các nông dân và cán bộ khuyến nông để phổ biến kỹ thuật  đến người dân canh tác tôm-lúa ở ĐBSCL. Khởi đầu với 3 thành viên, đến nay, nhiều nông dân đã tham gia và áp dụng thành công ở xã Tân Bằng. Trong năm 2019, huyện Thới Bình và Trung tâm khuyến nông tỉnh Cà Mau đã áp dụng kỹ thuật của dự án vào các mô hình ở địa phương để người dân học hỏi. Cán bộ địa phương và nông dân xã Tân Bằng đã hình thành tổ hợp tác gồm 11 nông hộ để áp dụng các kết quả của dự án cho vụ nuôi năm 2020. Đây là tiền đề cho nghiên cứu tiếp theo và mở rộng áp dụng ra phạm vi rộng như các tổ hợp tác và hợp tác xã.

-          17 bài báo đã được xuất bản trong đó có 12 bài đăng tạp chí uy tín quốc tế, 05 bài đăng tạp chí uy tín trong nước; 05 bài đang gởi tạp chí quốc tế và 03 bài gởi tạp chí trong nước. Đã đào tạo 06 thạc sĩ trong nước và 04 thạc sĩ tại các trường đại học Úc và 01 tiến sĩ Lưu Đức Điền - cán bộ Viện NCNTTS II - thành viên dự án, cũng hoàn thành đào tạo tiến sĩ tại đại học Griffith. Ngoài ra, cán bộ khuyến nông, nông dân cũng tiếp nhận kết quả dự án thông qua việc tham gia dự án, các hội thảo, tập huấn kỹ thuật và phổ biến kết quả dự án. Kỹ năng nghiên cứu của các thành viên dự án cũng được cải thiện.

Hy vọng với những kết quả đạt được, dự án sẽ góp phần giúp người dân duy trì ổn định và tăng năng suất tôm và lúa từ mô hình, lợi nhuận tăng, góp phần cải thiện cuộc sống và có khả năng ứng phó tốt hơn với những tác động của biến đổi khí hậu và thay đổi của điều kiện thủy văn.